با وجود این، بحران مالی اخیر جهان و کاهش قیمت نفت موجب شده میزان درآمد کنونی ارزی کشور در مقایسه با نیمه نخست سال با کاهش چشمگیری مواجه شود. براین اساس، دیدگاه‌های متفاوتی در زمینه میزان موجودی حساب ذخیره ارزی کشور و تاثیر این بحران بر درآمدهای ارزی کشور مطرح شده است.
با این روند، برخی کارشناسان بر ضرورت آینده‌نگری در برداشت از حساب ذخیره ارزی با توجه به تحولات اخیر اقتصاد جهانی تاکید دارند.
این در حالی است که کسری بودجه دولت عاملی برای برداشت بیشتر از حساب ذخیره ارزی محسوب می‌شود. با بایزید مردوخی، رئیس سابق هیات امنای حساب ذخیره ارزی گفت‌وگو کرده‌ایم.
- با توجه به روند افزایشی قیمت نفت در چند سال گذشته، میزان موجودی کنونی حساب ذخیره ارزی باید در چه حدی باشد؟
اظهار نظر در زمینه میزان درآمدهای نفتی چند سال گذشته و موجودی حساب ذخیره ارزی نیازمند آمار و اطلاعاتی است که در اختیار ندارم؛ چرا که علاقه‌ای برای اطلاع از آن نداشته‌ام.
تا زمانی که اطلاعات لازم را نداشته باشم نمی‌توانم در این زمینه اظهارنظر کنم، شاید دولت بخشی از موجودی این حساب را ذخیره کرده باشد که از آن اطلاعی ندارم.
- برخی مسئولان از موجودی 25 میلیاردی حساب ذخیره ارزی خبر داده‌اند، این میزان ذخیره تا چه حد با درآمدهای نفتی سال‌های اخیر تناسب دارد؟
اطلاع دقیقی در این زمینه ندارم اما آنچه مشخص است افزایش قیمت نفت به جیب کسی واریز نشده بلکه یا در جایی ذخیره شده که محرمانه بوده و نمی‌خواهند اعلام شود یا اینکه این درآمدها هزینه شده.
با وجود این، خبری از هزینه شدن این درآمدها منتشر نشده است. همچنین بانک مرکزی اعلام کرده که 25 میلیارد دلار در حساب ذخیره داشته و این حساب نیز 50 میلیارد دلار تعهد دارد.
این در حالی است که هیچ بانک مرکزی در دنیا چنین چیزی را اعلام نمی‌کند؛ چرا که تعهد وقتی معنا دارد که ریز موجودی و هزینه این حساب اعلام شود.
- اگر موجودی 25 میلیارد دلاری کنونی حساب ذخیره ارزی را بپذیریم با توجه به کسری 14 میلیاردی بودجه دولت و روند کاهشی درآمدهای نفتی، چه سرنوشتی در انتظار حساب ذخیره ارزی خواهد بود؟
دولت برای جبران این کسری درخواست داده و اکنون مجلس در حال بررسی جبران تامین کسری 15میلیارد دلاری بودجه دولت است که درصورت تصویب مجلس، از موجودی کنونی حساب ذخیره ارزی به هر میزان که باشد باید مبلغ 15میلیارد دلار برداشت شود.
با این روند، امکان افزایش موجودی حساب ذخیره ارزی وجود ندارد و حتی روز گذشته اعلام شده که دولت از سهمیه درآمدهای نفتی 6 ماهه اول سال 88 استفاده کرده و در واقع این درآمدها پیش‌خور شده است.
- قبلا مباحثی در زمینه قانونمندی بیشتر برداشت از حساب ذخیره ارزی مطرح شده بود، آیا اجرایی شدن این امر قادر به جلوگیری از کاهش بیشتر موجودی حساب ذخیره ارزی و تحقق بهتر اهداف پیش‌بینی‌شده تاسیس این حساب خواهد بود؟
به‌طور کلی روند چند سال گذشته در شیوه برخورد با حساب ذخیره ارزی نشانگر آن است که این حساب به جایی نخواهد رسید و این نهاد ماندنی نیست.
با این روند هر چقدر هم که از این حساب تعریف کرده و ضرورت‌های شکل‌گیری و بقای آن گوشزد شود، با توجه به عملکردهای گذشته این حساب، امکان بقای حساب ذخیره ارزی وجود ندارد.
- تاثیر بحران مالی اخیر جهانی و کاهش درآمدهای نفتی بر موجودی حساب ذخیره ارزی چگونه خواهد بود؟
با توجه به روند کاهش قیمت نفت آنچه مشخص است درآمدی باقی نمی‌ماند تا به حساب ذخیره ارزی واریز شود. با قیمت پنجاه و چند دلاری کنونی نفت، درآمدهای فعلی نفتی قادر به تامین هزینه‌های دولت در سال آینده نخواهد بود و با این روند موجودی برای نگهداری در حساب ذخیره ارزی باقی نمی‌ماند.
- برای کاهش آثار منفی بحران کنونی بر حساب ذخیره ارزی چه ساز و‌کارهایی باید اجرا شود؟
عقل سلیم حکم می‌کند تا در شرایط کنونی با توجه به بحران مالی حاکم بر جهان و کاهش درآمدهای نفتی، ریخت‌و پاش‌ها را جمع کنیم همچنین با کوچک‌سازی دولت، روند خصوصی‌سازی‌ها را تسریع کرده و از شرکت‌های دولتی باقیمانده انتظار درآمد، کارایی و بهره‌وری بیشتری داشته باشیم.
همچنین صرفه‌جویی در هزینه‌های بین‌المللی امری اجتناب‌ناپذیر است. اتخاذ چنین راهکارهایی می‌تواند میزان برداشت از حساب ذخیره ارزی را کاهش دهد و ما را به استفاده بهینه از درآمدهای ارزی رهنمون سازد.
